door Lisa Fields –
Vier jaar geleden gingen Catherine en Bernard Faidix uit Aix-en-Provence naar een relatiemediator om hun communicatie te verbeteren.
“Ik klaagde dat ik niet werd gehoord en mijn man vond mij agressief”, zegt Catherine (58). “Het leek me het beste als een derde zou meeluisteren om ons te helpen.”
Ze leerden om rustiger te reageren, onbevangen te luisteren en elkaar beter te begrijpen. Het werken aan hun communicatie – met en zonder mediator – bracht hen dichter bij elkaar.
“Ik was geduldiger omdat er een derde bij was en mijn man durfde zich meer bloot te geven en te zeggen wat hij voelde”, zegt Catherine. “Het is een lang proces: veel oefenen, dingen met elkaar delen en willen dat het beter gaat. Maar het kán beter worden, zelfs als je al 40 jaar samen bent.”
Als u iets wilt vertellen, wilt u dat uw partner aan uw lippen hangt. Maar het voelt vaak of de ander afhaakt, zeker als u al tientallen jaren oppervlakkig hebt gecommuniceerd. En ook al wilt u graag geloven dat u de perfecte luisteraar bent, ook u verwaarloost uw partner vermoedelijk.
“Ik denk dat er een grote behoefte bestaat om gehoord te worden”, zegt de Britse onderzoekster Helen Ralston, van de International Listening Association. “We hebben alles wat ervoor nodig is; de meesten van ons hebben twee oren, verstand en een hart. En als dat verlangen om gehoord te worden zo groot is, betekent dat dat er erg weinig geluisterd wordt. In plaats van te luisteren, wachten we waarschijnlijk vooral op het moment waarop we ons eigen standpunt kunnen ventileren.”
Gemiddeld luistert iemand 45 tot 70 procent van de dag naar anderen. Maar in 24 uur heeft u maar erg weinig quality time met uw partner. De meeste stellen hebben gemiddeld negen minuten per dag inhoudelijk contact. Als u te veel wordt afgeleid, mist u meer dan de dagelijkse roddel; u mist subtiele signalen over hoe uw partner zich voelt, signalen waardoor u juist dichter bij elkaar kunt komen. Helaas laten de meesten van ons die kansen voorbij gaan.
Kent Adelmann is hoogleraar aan de universiteit van Malmö in Zweden en doet onderzoek naar luisteren. “We leren wel lezen, maar ons wordt meestal niet geleerd om begrijpend te luisteren. Toch is dat de communicatievorm die we het meest gebruiken”, zegt hij.
U kunt leren om aandachtiger te luisteren zodat uw partner zich gewaardeerd voelt, in plaats van verwaarloosd. Een paar tips:
Focus op het moment
Van nature wil uw geest tijdens een gesprek afdwalen, maar als u zich daarvan bewust bent, kunt u die neiging makkelijker onderdrukken. Een deel van het probleem is dat mensen sneller luisteren dan praten.
“De gemiddelde spreeksnelheid is ongeveer 125 tot 180 woorden per minuut, maar luisterend kunnen we 400 tot 500 woorden per minuut aan”, zegt Adelmann. “De luisteraar is altijd in het voordeel ten opzichte van de spreker. Dat verklaart waarom u aan uw werk of het avondeten kunt denken en toch de spreker kunt begrijpen.”
Veel mensen vergeten deze belangrijke stap: als het u niet uitkomt om te luisteren als uw partner iets wil zeggen, zeg dat dan eerlijk en spreek af om het gesprek later te voeren. Zet dan de tv en uw telefoon uit en ga er samen voor zitten. Met dergelijke eenvoudige dingen toont u dat u uw partner respecteert en ook echt wilt luisteren.
“In het volwassen leven is de partner het belangrijkste hechtingsobject”, zegt Annette Kreuz, woordvoerster van de Europese Vereniging voor Psychotherapie, met een praktijk voor relatietherapie in Valencia. “Hij of zij moet een veilige basis zijn en dat betekent dat we ruimte en tijd moeten maken om echt naar elkaar te luisteren.”
Als stellen lang bij elkaar zijn en de relatie als vanzelfsprekend beschouwen, is de communicatie vaak het slachtoffer; men luistert niet meer zo intensief als eerst.
“Het zou moeten blijven zoals in het begin van de relatie”, zegt Kreuz. “In het begin willen we de betekenis weten van alles wat de ander zegt: waar hij van houdt, waarvan niet. Maar in relaties, vooral lange, denken mensen dat ze al weten wat de ander wil zeggen.”
Onderbreek elkaar niet
Heeft u wel eens de zin van uw partner afgemaakt? Of u het goed voorspeld heeft of niet, u snoert uw partner de mond, waardoor die minder genegen zal zijn iets te delen.
“Elkaar onderbreken is niet zinvol; het komt voort uit ongeduld”, zegt auteur Michael Nichols uit Virginia. “Het probleem is dat we doorgaans niet geïnteresseerd zijn in het laten uitpraten van de ander. We popelen om ons punt te kunnen maken. We onderbreken elkaar en zeggen, ‘O ja, ik begrijp het.’ We reageren door ons eigen verhaal te vertellen. Dat zijn communicatiefouten.”
Als uw partner u vraagt om te luisteren, wees u er dan van bewust wanneer u praat en wat u zegt.
“Heel vaak hebben mensen het niet door dat ze onderbreken”, zegt Ralston. “In mijn onderzoek neem ik gesprekken op. Als mensen die later terug horen, schrikken ze hoe vaak ze onderbreken – ze wisten niet dat ze dat deden.”
Kimberley West (59) uit Iowa heeft er hard aan gewerkt om haar partner Lynn niet te onderbreken. Ze weet dat Lynn tijdens het spreken nadenkt over wat hij gaat zeggen, maar ze besefte dat ze hem te vaak in de rede viel – opmerkelijk, aanzien ze zelf communicatietraining geeft.
“Degene die de vraag stelt moet daarna stil zijn en luisteren zodat de ander kan denken, en dan zelf weer praten”, zegt West. “Ik weet dat dat logisch klinkt – maar voor mij is het erg moeilijk. Dus stelde ik me meer in op wat híj nodig had. Nu zegt mijn partner dat hij zich meer geliefd en gerespecteerd voelt.”
Luister alleen maar
Als uw partner iets wezenlijks met u deelt, luister dan. Ga niet adviseren, uw mening geven of anekdotes vertellen.
“De meeste mensen luisteren met de bedoeling een reactie te geven, in plaats van te begrijpen”, zegt Nichols. “Het gesprek wordt een pingpongwedstrijd. In plaats van de ander echt te horen of te antwoorden, gaat het alleen maar heen en weer en geen van beiden voelt zich echt begrepen.”
Veel mensen beginnen advies te geven, maar laat dat achterwege tenzij uw partner daar specifiek om vraagt.
“We gaan er soms van uit dat de ander advies wil, terwijl men alleen maar wil dat er iemand luistert”, zegt Ralston. “Als we de kans krijgen met iemand te praten die luistert, blijkt vaak dat de beste luisteraar ons in staat stelt naar onszelf te luisteren.”
Maak eerlijk ruzie
Het valt niet mee om een betekenisvolle relatie te hebben zonder af en toe ruzie te maken, maar de meeste mensen vinden het moeilijk om tijdens een ruzie te blijven luisteren.
“Elke partner denkt dat zijn of haar opvatting, behoefte of kijk op de situatie de juiste is en wil de ander overtuigen”, zegt Guy Bodenmann, hoogleraar klinische psychologie aan de universiteit van Zürich. “Conflicten in de relatie zijn belangrijk, ze zijn het zout in de pap. Ruziemaken is belangrijk, maar doe het wel op passende wijze en respectvol.”
Bespreek gevoelige onderwerpen als u de tijd heeft gehad om af te koelen.
“Als mensen zich in een staat van psychologische opwinding bevinden als ze aan een gesprek beginnen, is een constructief gesprek niet mogelijk”, zegt Bodenmann.
Anna Russell heeft van 57 jaar huwelijk geleerd dat zij en haar man Gene niet communiceren als ze boos zijn.
“Als we heftige emoties hebben, zitten we allebei in een glazen doos en horen we niet wat de ander zegt”, zegt Anna (76). “Als ik tot rust ben gekomen en Gene heeft ook afstand genomen van het onderwerp, kunnen we praten.”
Wat doet u als een van beiden altijd zegt dat de ander nooit luistert?
“Daaronder ligt vaak het gevoel dat u zich niet emotioneel verbonden voelt met uw partner”, zegt klinisch psycholoog Jette Simon, directeur van het Instituut voor Emotioneel Gerichte Therapie in Kopenhagen.
Praten over gevoel kan beiden helpen met meer aandacht te luisteren.
“Vaak is dat voor stellen iets nieuws: dat onder al die woede en frustratie veel kwetsbaarheid schuil gaat, en dat komt omdat ze nooit een kwetsbare partner hebben gehad”, zegt Simon. “Als ze het gaan begrijpen, is het interessant om te zien hoe ze veel beter kunnen de-escaleren en zichzelf reguleren zodat ze beter luisteren.”
Toon empathie
Als u spannend nieuws heeft of uw afschuw over iets uitspreekt en u krijgt alleen maar onverschilligheid terug, kan u dat het gevoel geven dat u er niet toe doet. Verplaats u in de positie van uw partner en luister echt, zodat u een passende reactie kunt geven.
“Hoe meer de spreker over zijn of haar binnenwereld spreekt (waarom iets voor hem of haar moeilijk of pijnlijk is), hoe gemakkelijker het is om empathie te tonen”, zegt Bodemann.
Uw non-verbale reactie kan net zo belangrijk zijn als wat u zegt.
“Het is nooit genoeg dat u zegt dat u de ander intellectueel begrijpt, u moet ook blijk geven van emotioneel begrip”, zegt Adelmann. “Een traan in uw ogen of uw hand op een schouder zegt vaak meer dan woorden.”
Laat uw ego achter bij de deur
Wilt u een beter luisteraar worden? Vraag hulp.
“Als u uw partner vraagt wat u anders moet doen, zal hij u dat vertellen”, zegt Kreuz. “’Ik haat het als je dat zegt’, of ‘Je gaat niet bij me aan tafel zitten en kijkt me niet aan’.”
Als u erg spraakzaam bent, komt uw partner er misschien moeilijk tussen. Spoor hem aan om meer te praten en luister ook echt.
“Laat hem of haar weten wat u denkt en laat ze er meer over vertellen”, zegt Nichols. “Veel mensen zeggen ‘O, dat probeer je te zeggen’ en daarachter laten ze duidelijk een punt horen, alsof ze zeggen ‘O, ik begrijp het.’ Je wilt hen juist uitnodigen om meer te vertellen.”
U zult wellicht versteld staan over de positieve reactie.
“Als je vast zit in een bepaalde manier van communiceren en iemand laat je dat zien, dan helpt dat”, zegt Catherine Faidix. “Het heeft veranderd hoe ik naar de dingen kijk…en mijn man is ook bereid om te veranderen.”